W dniu 30 września 2017 r. upłynął termin wykonania obowiązkowych audytów energetycznych przez dużych przedsiębiorców. Obowiązek ten został nałożony przez Ustawę z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej. Zgodnie z definicją, duży przedsiębiorca to taki, który w dwóch ostatnich latach obrotowych przed wejściem w życie ustawy (lata 2014, 2015):
1) zatrudniał więcej niż 250 pracowników lub 2) osiągnął roczny obrót większy niż 50 mln EUR oraz suma bilansu aktywów przedsiębiorstwa przekroczyła 43 mln EUR.
"Według doniesień prasowych, znaczna część dużych przedsiębiorców wywiązała się z obowiązku przeprowadzenia audytu energetycznego. Kara za niewykonanie audytu, którą w drodze decyzji może nałożyć Prezes URE, może wynieść do 5% przychodu osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Jednocześnie ustawa przewiduje możliwość odstąpienia od nałożenia kary, jeżeli obowiązek wykonania audytu energetycznego zostanie dopełniony przed podjęciem przez URE odpowiedniej kontroli.” - mówi Sebastian Gurgacz, Zastępca Dyrektora, Lider Zespołu Projektowego w Krajowej Agencji Poszanowania Energii S.A.
Audyt energetyczny to nie tylko obowiązek nałożony przez ustawę, lecz także szansa na poprawę efektywności energetycznej przedsiębiorstwa. Audyt musi objąć co najmniej 90% całkowitego zużycia energii w przedsiębiorstwie. Przegląd zużycia energii należy przeprowadzić w trzech obszarach: budynkach lub zespołach budynków, w instalacjach przemysłowych oraz w transporcie. Raport z audytu musi zawierać rekomendacje, których wdrożenie zwiększy efektywność energetyczną przedsiębiorstwa. Audyt energetyczny przedsiębiorstwa należy wykonać ponownie  4 lata od momentu zakończenia pierwszego audytu.
“Korzyści jakie przynosi audyt energetyczny instalacji przemysłowych to przede wszystkim identyfikacja obszarów o podwyższonym zużyciu energii. Dokładna inwentaryzacja maszyn i urządzeń pozwala stwierdzić, w których obszarach stosowana technologia jest przestarzała i należy rozważyć jej modernizację. Jest to też punkt wyjścia do stworzenia lub aktualizacji polityki energetycznej przedsiębiorstwa. Na podstawie analizy profilu zużycia energii można dokonać jej optymalizacji poprzez, przykładowo, dobranie odpowiedniej taryfy zakupu energii elektrycznej, ciepła czy też gazu albo rozważyć budowę własnego źródła.“ - dodaje Sebastian Gurgacz.
Przeprowadzenie szczegółowego audytu energetycznego w obszarze budynków, zarówno w przedsiębiorstwach charakteryzujących się dużą dywersyfikacją oddziałów, biur i zakładów produkcyjnych, jak i w przedsiębiorstwach posiadających niewielką liczbę obiektów, może przynieść znaczne korzyści.
„Raport z audytu pozwala uporządkować informacje o obecnym zużyciu energii w poszczególnych obszarach. Audytorzy dokonują oceny stanu obecnego bryły budynku oraz stanu instalacji: centralnego ogrzewania, przygotowania c.w.u., oświetlenia, klimatyzacji, wentylacji oraz energochłonności urządzeń biurowych i gospodarczych. W zależności od sposobu wykorzystania energii w przedsiębiorstwie propozycje modernizacyjne obejmują działania wysokokosztowe takie jak: docieplenie przegród zewnętrznych, wymiana okien, modernizacja oświetlenia (wymiana oświetlenia na LED), modernizacja instalacji c.o., instalacji c.w.u, wentylacji czy klimatyzacji. Dzięki takim zabiegom możliwa jest znaczna poprawa efektywności energetycznej w przedsiębiorstwie. Oprócz prac termomodernizacyjnych zespół audytorski skupia się na tzw. działaniach nisko-kosztowych lub bez-kosztowych, takich jak: wskazanie poprawnego zarządzania instalacjami wewnętrznymi, efektywnego energetycznie użytkowania urządzeń biurowych, przeprowadzania akcji edukacyjnych oraz szkolenia pracowników z zakresu efektywności energetycznej.” – mówi Marta Sikorska, Kierownik Projektu w Krajowej Agencji Poszanowania Energii S.A.
Wdrożenie rekomendacji zawartych w audycie energetycznym przedsiębiorstwa może przyczynić się do:
- uzyskania oszczędności w zużyciu mediów oraz nośników energii, a tym samym obniżenia kosztów operacyjnych przedsiębiorstwa;
- zwiększenia wydajności linii technologicznych przy obniżonych kosztach zużycia energii;
- działań prośrodowiskowych, w tym redukcji emisji CO2 do atmosfery;
- zastąpienia starych, przestarzałych technologii nowymi, nie tylko bardziej energooszczędnymi lecz także bardziej kompatybilnymi z innymi systemami, a przez to łatwiejszymi w serwisie.

Cena białych certyfikatów na przestrzeni lat wahała się w zależności od systemu, w którym zostały uzyskane między 313,50 zł a 1 580 zł, natomiast sam rynek praw majątkowych jest rynkiem specyficznym z uwagi na silne powiązanie z zapisami prawnymi. Dokonanie prognozy kształtowania się ceny w przyszłości jest więc zadaniem trudnym i wymaga kompleksowego podejścia.
Żeby zrozumieć mechanizmy kształtujące cenę danych praw majątkowych, należy dokonać wyraźnego podziału certyfikatów w zależności od tego, z jakiego systemu pochodzą, tj. przestudiować stronę podażową rynku, jak i poznać kluczowe zobowiązania wybranych uczestników rynku reprezentujących stronę popytową.
System białych certyfikatów wprowadzony został wraz z Ustawą o Efektywności Energetycznej z dnia 15 kwietnia 2011 r., jednakże pierwsza sesja transakcyjna zakupu białych certyfikatów odbyła się dopiero 9 stycznia 2014 roku. Wydawane wówczas prawa majątkowe, notowane indeksem PMEF, przysługiwały za osiągniętą oszczędność energii pierwotnej za zrealizowane inwestycje poprawiające efektywność energetyczną.
Nowelizacja Ustawy o Efektywności Energetycznej z dnia 20 maja 2016 roku wniosła znaczące zmiany w systemie. Od tej pory białe certyfikaty przysługiwały za zaoszczędzoną energię finalną dotyczącą przedsięwzięć planowanych. Wprowadzony został wówczas nowy rodzaj certyfikatów notowany jako PMEF_F.  Ustalony został dodatkowo okres przejściowy, w którym możliwe było składanie wniosków pod inwestycje zrealizowane w okresie od 1 stycznia 2014 do 30 września 2016 roku. Wnioski te można było składać od momentu wejścia nowej Ustawy o Efektywności Energetycznej do końca września 2017 roku. Wydane w ten sposób certyfikaty oznaczone są indeksem PMEF-20XX, gdzie 20XX oznacza rok, w którym dane prawa majątkowe zostały wydane.
Rozróżnienie certyfikatów jest kluczowe z uwagi na odmienne terminy ważności. Dla certyfikatów ze starego systemu koniec terminu ważności przypada na 30 czerwca 2019 roku, certyfikaty z okresu przejściowego z kolei tracą ważność 30 czerwca w roku kalendarzowym następującym po roku, w którym zostały wydane, zaś certyfikaty dla przedsięwzięć planowanych wydawane są na czas nieokreślony.
Popyt na białe certyfikaty ukształtowany jest zapisami prawnymi, które nakładają na wybrane podmioty obowiązek ich skupowania i dalej umarzania w zależności od ilości wytworzonej lub sprzedanej energii, tj. energii elektrycznej, cieplnej oraz gazu ziemnego. Alternatywnie, podmioty te mogą uiścić opłatę zastępczą, której wysokość określona jest w ustawie.
W pierwszych latach funkcjonowania systemu, z uwagi na bardzo małą liczbę certyfikatów na rynku w odniesieniu do łącznej puli obowiązku nałożonego na podmioty zobowiązane, cena certyfikatów zbiegała się z wysokością opłaty zastępczej na poziomie 1 000 zł. Szacuje się, że do końca lipca 2016 roku liczba certyfikatów w stosunku do łącznego obowiązku nie przekroczyła 25%.
Sytuacja uległa zmianie wraz z rozstrzygnięciem IV przetargu, w wyniku którego na rynku pojawiła się pula blisko 500 tys. certyfikatów. Na początku 2017 roku w świetle Ustawy o Efektywności Energetycznej wysokość opłaty zastępczej wzrosła do 1 500 zł. Ponadto, od nowego roku rozpoczęła się kalkulacja nowego obowiązku nałożonego na podmioty zobowiązane. Oba te czynniki skutkowały chwilowym wzrostem ceny białych certyfikatów osiągając maksimum dla PMEF na poziomie 1 260 zł. Realizacja obowiązku za lata poprzednie odbywała się w większości wskutek opłaty zastępczej, w związku z czym certyfikaty z IV przetargu pozostały w obiegu. Chęć spieniężenia posiadanych praw majątkowych przez uczestników rynku przy niskim poziomie obowiązku spowodowała spadek ich cen.
Rozstrzygnięcie ostatniego przetargu, w wyniku którego przyznano ponad 800 tys. certyfikatów, znacząco zwiększyło pulę praw majątkowych w obiegu. Rosnąca nadpodaż spowodowała spadek cen dla instrumentów PMEF oraz PMEF-2017, przy czym PMEF odnotował rekordowo niski poziom 313,50 zł na początku grudnia ubiegłego roku.
Z początkiem stycznia 2018 r. podmioty zobowiązane rozpoczęły skup praw majątkowych na rzecz umorzenia obowiązku z nowego okresu rozliczeniowego. Zwiększony popyt spowodował ożywienie rynku i nagły wzrost cen dla praw majątkowych ze starego systemu i okresu przejściowego. W kolejnym okresie ceny ustabilizowały się na poziomie 700 zł. Z dniem 30 czerwca 2018 roku wygasły prawa majątkowe PMEF-2017, w związku z czym odnotowano na giełdzie wyraźny spadek cen tych instrumentów. Spadek ten przełożył się także na instrumenty PMEF.
W przypadku instrumentów PMEF_F nie odnotowano w analizowanym okresie podatności na zmieniającą się podaż i popyt, zaś ich cena zbiega się z wysokością opłaty zastępczej.
Na wykresie poniżej przedstawiono zmianę cen dla świadectw efektywności energetycznej wraz z liczbą certyfikatów na rynku oraz zamodelowanym obowiązkiem nałożonym na wszystkie podmioty zobowiązane w danym czasie.

W przedstawionym modelu liczba białych certyfikatów w systemie została określona w oparciu o raporty miesięczne TGE, jako całkowita liczba wydanych praw majątkowych, pomniejszona o liczbę certyfikatów umorzonych. Prognozowaną liczbę wydanych certyfikatów w przyszłości określono w oparciu o obecny trend ich wydawania przy założeniu, że na rynku wydanych zostanie:

·         PMEF – 240 tys. certyfikatów,

·         PMEF-20XX – 155 tys. certyfikatów,

·         PMEF_F – 284 tys. certyfikatów.

Poziom obowiązku został określony w oparciu o dane przedstawione przez Urząd Regulacji Energetyki. W pozostałym okresie wysokość obowiązku oszacowano w oparciu o poziom rocznej produkcji energii elektrycznej, energii cieplnej oraz zużycia gazu ziemnego według zapisów prawnych zawartych w Ustawie o Efektywności Energetycznej. Wszelkie szacunki przedstawiono linią przerywaną.

Analizując rozkład cen instrumentu PMEF od początku sierpnia 2017 roku,  można zauważyć ich zależność w stosunku do różnicy całkowitego obowiązku i bieżącej liczby certyfikatów w systemie (ozn. Różnica Popyt_Podaż). Zależność ta jest prawidłowa także dla instrumentów PMEF-2017 i PMEF-2018.

W kolejnych miesiącach zakładany jest dalszy stopniowy wzrost liczby praw majątkowych na rynku. Ponadto, wraz z nowym rokiem rozpocznie się kolejny okres naliczania obowiązku przez podmioty zobowiązane. Jednak najważniejszym czynnikiem, zmieniającym sytuację na rynku, jest zbliżający się termin ważności dla instrumentu PMEF, przypadający 30 czerwca 2019 roku. Po tym okresie na rynku nastąpi znaczny niedobór certyfikatów, analogiczny do sytuacji z początków istnienia certyfikatów. Liczbę certyfikatów na rynku wraz z wysokością obowiązku w przyszłości przedstawia poniższy wykres.

Przy wykorzystaniu regresji wielokrotnej określono matematycznie zależność cen instrumentów PMEF od wysokości opłaty zastępczej (OP) oraz różnicy całkowitego obowiązku i bieżącej liczby certyfikatów (R). Na podstawie 192 obserwacji z okresu od początku sierpnia 2016 roku w wyniku regresji otrzymano rozkład ceny PMEF w postaci funkcji:

Otrzymaną funkcję przemnożono przez funkcję korygującą, uwzględniającą kończący się termin ważności instrumentów PMEF, w którym to cena osiągnie wartość zerową. Prędkość spadku cen uzyskano w oparciu o obserwację cen dla instrumentu PMEF-2017 w analogicznej sytuacji.

Poniżej przedstawiono rozkład otrzymanego modelu kształtowania się ceny wraz z danymi empirycznymi. Zasadniczą różnicą między rozkładem rzeczywistym, a zamodelowanym, są znaczne wahania tego pierwszego. Model uzyskany w wyniku regresji zachowuje większą stabilność, jednak jest on w zadowalającym stopniu zbieżny z rozkładem rzeczywistym.

Prognozy cen dla PMEF przedstawiają umiarkowanie pozytywny obraz. Pomimo obserwacji bieżącego spadku cen spodziewane jest utrzymanie się wartości oscylującej wokół poziomu 700 zł do końca bieżącego roku.  W 2019 r.  zakładany jest nagły skok ceny, czego powodem jest nowy okres naliczania obowiązku. Ceny dla PMEF mogą wówczas osiągnąć nawet do 1 000 zł. W dalszym okresie z uwagi na stały przypływ kolejnych praw majątkowych, różnica między całkowitą liczbą certyfikatów, a bieżącym obowiązkiem będzie nieznacznie maleć, co wpłynie na powolny spadek cen. Na sytuację na rynku nałoży się także zbliżający się termin ważności instrumentu PMEF, przy którym zakładany jest, analogicznie jak dla PMEF-2017, gwałtowny spadek cen.

W najbliższym roku sytuacja na rynku białych certyfikatów ulegnie dynamicznej zmianie. Należy podkreślić, że wraz z wycofaniem z rynku praw majątkowych ze starego systemu zabrana zostanie pula blisko miliona certyfikatów. Następstwem tego będzie powrót do sytuacji z początku istnienia rynku, kiedy obserwowaliśmy znaczny niedobór podaży, zaś cena oscylowała na poziomie opłaty zastępczej, ustalonej przez ustawodawcę.

W dniu 19 czerwca 2018 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej opublikowano dyrektywę 2018/844/UE, zmieniającą dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej (EED). Celem zmian jest usprawnienie realizacji polityki poprawy jakości energetycznej budynków. W zmianach, jakie wprowadza nowa dyrektywa,  położono nacisk na dalszą stymulację tempa wzrostu renowacji istniejących budynków m.in. poprzez opracowanie długoterminowych strategii renowacji zasobów budowlanych w Europie, opartych o krajowe plany działania na rzecz dekarbonizacji budynków oraz rozpowszechnienie stosowania inteligentnych technologii i automatyzacji w budynkach, które umożliwią ich wydajne funkcjonowanie.

Nowe definicje

Dyrektywa wprowadza kilka nowych definicji: „systemu automatyki i sterowania budynku”, „systemu ogrzewania”, „źródła ciepła”, „umowy o poprawę efektywności energetycznej” i „mikrosystemu wydzielonego” oraz rozwija już istniejącą definicję „systemu technicznego budynku”, na który składać się mają dodatkowo „systemy automatyki i sterowania w budynku, wytwarzania energii elektrycznej na miejscu (…), w tym systemy wykorzystujące energię ze źródeł odnawialnych”. Nowe definicje porządkują i ułatwiają zrozumienie treści wprowadzonych dalej zapisów, jednak nie wyczerpują znaczenia pojęć, jakie tłumaczą, np.: przez „system ogrzewania”, zgodnie z dyrektywą, należy rozumieć kombinację elementów służących obróbce powietrza w pomieszczeniach, „za pomocą których temperatura jest podwyższana”. Głównym zadaniem systemów ogrzewania w budynkach jest jednak stworzenie odpowiednich warunków komfortu cieplnego w pomieszczeniach, poprzez kształtowanie temperatury odczuwalnej, na którą składa się temperatura powietrza oraz temperatura promieniowania przegród. Systemy ogrzewania mogą składać się więc z elementów kształtujących oba te parametry, jak np. nagrzewnice powietrza i grzejniki konwekcyjne, a także grzejniki ogrzewania płaszczyznowego i promienniki ciepła. Definicja „źródła ciepła” natomiast nie zawiera m.in. możliwości uzysku ciepła użytkowego w procesie przetwarzania energii promieniowania słonecznego w ciepło na drodze konwersji fototermicznej, którą wykorzystuje się np. w kolektorach słonecznych. Rozbudowana definicja „systemu technicznego budynku” nie wyróżnia zaś infrastruktury wbudowanej w budynek dla potrzeb elektromobilności, która zgodnie z art. 8 tejże dyrektywy ma stać się immanentnym elementem budynków wyposażonych w odpowiednio dużą liczbę miejsc parkingowych.

Krajowe plany renowacji budynków

Artykułem 2a przeniesiono do dyrektywy EPBD artykuł 4 dyrektywy EED, w którym dodano nowe wymagania wobec długoterminowych strategii wspierania inwestycji w renowację zasobów budowlanych w krajach członkowskich. Główną zmianą jest nałożenie obowiązku, aby strategie te zawierały plan działania i politykę państw członkowskich prowadzące do osiągnięcia celu na 2050 r., jakim jest zredukowanie emisji gazów cieplarnianych w Unii o 80-95% w porównaniu z 1990 r, zapewnienie wysokiej efektywności energetycznej i dekarbonizacja budynków oraz przekształcenie ich w budynki o niemal zerowym zużyciu energii. Osiągnięcie celu głównego mają ułatwić ustalone i zamieszczone w krajowych planach działania orientacyjne cele pośrednie na lata 2030, 2040 i 2050, stanowiące kluczowe etapy realizacji inwestycji w renowację zasobów budowlanych.

Wskaźnik inteligentnego działania i infrastruktura e-mobilności

Dyrektywa upoważnia Komisję Europejską do opracowania do dnia 31 grudnia 2019 r. „programu Unii w zakresie oceny gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci”, który stanie się uzupełnieniem do tejże dyrektywy. Ocena (wskaźnik) gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci ma odzwierciedlać cechy budynku, związane z jego wyposażeniem technicznym. Oceniana będzie m.in. zdolność budynków do dostosowania funkcjonowania obiektu do potrzeb jego użytkowników oraz możliwość wsparcia sieci energetycznych w zakresie elastyczności zapotrzebowania budynku na energię elektryczną oraz potencjał do aktywnego uczestnictwa i reagowania na zmiany zapotrzebowania sieci, poprzez zdolność redukcji i przesuwania obciążeń (ang. Demand Side Response, DSR).
Zwiększono wymagania dotyczące elementów składających się na system ogrzewania budynków. Każdy budynek nowy oraz istniejący, w którym wymieniane jest źródło ciepła, ma zostać wyposażony w samoregulujące się urządzenia do indywidualnej regulacji temperatury w poszczególnych pomieszczeniach lub strefie ogrzewanej modułu budynku, jeżeli jest to możliwe z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia. Wprowadzenie tego wymogu umożliwi lepszą regulację i dostosowanie parametrów pracy systemów ogrzewania do chwilowego zapotrzebowania na ciepło w pomieszczeniach lub całych strefach budynków, uwzględniając harmonogram ich pracy i dynamikę cieplną.
Infrastruktura budynkowa, składająca się z nowych i innowacyjnych technologii, może zostać rozbudowana i wykorzystana do dekarbonizacji innych sektorów gospodarki, takich jak np. transport. Dyrektywa wprowadza bowiem obowiązek stosowania punktów ładowania pojazdów elektrycznych w miejscach parkingowych znajdujących się wewnątrz lub przylegających do budynków. Wymóg ten dotyczy wszystkich nowych i gruntownie modernizowanych budynków, wyposażonych w co najmniej 10 miejsc parkingowych oraz od 2025 r. wszystkich istniejących budynków niemieszkalnych dysponujących więcej niż 20 miejscami parkingowymi, przy czym minimalną liczbę punktów ładowania w tych obiektach określi każde z państw członkowskich we własnym zakresie. Minimalne wymagania określone przez dyrektywę dla nowych i poddawanych istotnym renowacjom budynków stanowią, iż budynki niemieszkalne będą musiały posiadać co najmniej jeden punkt ładowania pojazdów na każde 10 miejsc parkingowych, natomiast budynki mieszkalne wyposażane będą w okablowanie umożliwiające instalację tego typu punktów na każdym miejscu parkingowym. Uproszczeniu mają ulec ewentualne bariery legislacyjne w państwach członkowskich, regulujące procedury udzielania pozwoleń i warunków stosowania tego typu instalacji w budynkach.

Świadectwa charakterystyki energetycznej

Rozszerzona została rola świadectw charakterystyki energetycznej budynków. Porównanie świadectw charakterystyki energetycznej budynku, wydanych przed i po wdrożeniu prac renowacyjnych, uznano za wiarygodną metodę (na równi np. z wynikami audytu energetycznego) oceny efektu poprawy efektywności energetycznej zmodernizowanego budynku. Od wykazanej w ten sposób oszczędności energii uzależnione będzie przyznanie i wielkość środków publicznych przeznaczonych na sfinansowanie prac renowacyjnych.
Informacje o zmierzonym lub obliczonym zużyciu energii, zawarte w sporządzonych świadectwach charakterystyki energetycznej budynków, stanowić będą dane, które w postaci zagregowanej i anonimowej mogą zostać udostępniane do wykorzystania ich w celach statystycznych i badawczych.

Przeglądy systemów ogrzewania i klimatyzacji

Zwiększono z 20 kW do 70 kW dla systemów ogrzewania oraz z 12 kW do 70 kW dla systemów klimatyzacji, minimalną znamionową moc użyteczną urządzeń w tych systemach, która kwalifikuje te systemy do obowiązkowego regularnego przeglądu ich pracy. Alternatywą dla przeprowadzanych przeglądów jest wyposażenie systemów ogrzewania i klimatyzacji budynków w inteligentne systemy automatyki i sterowania, których funkcjonalność ma obejmować m.in.:
- monitorowanie, rejestrowanie i analizowanie zużycia energii;
- monitorowanie efektywności energetycznej budynku, poprzez określanie sprawności systemów i informowanie osoby odpowiedzialnej za obiekt w przypadku wykrycia usterek lub konieczności wykonania przeglądu;
- optymalne zarządzanie infrastrukturą techniczną budynku i integrację zainstalowanych w nim systemów.
Wyróżnione przez dyrektywę cechy systemów automatyki i sterowania infrastrukturą techniczną budynków posiadają stosowane obecnie informatyczne systemy zarządzania budynkiem BMS (ang. Building Management System) i BEMS (ang. Building and Energy Management System). W ciągu kilku ostatnich lat stały się one powszechnie wykorzystywanym wyposażeniem większości oddawanych do użytkowania nowych budynków komercyjnych i ze względu na swoją funkcjonalność wykazały olbrzymi potencjał do oszczędności energii i możliwości poprawy efektywności energetycznej tych obiektów. Dyrektywa zakłada obowiązek montażu tego typu systemów do 2025 r. we wszystkich budynkach niemieszkalnych, które wyposażone są w systemy ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji o znamionowej mocy użytecznej urządzeń ponad 290 kW.

Nowa dyrektywa wchodzi w życie z dniem 9 lipca 2018 r., a państwa członkowskie mają 20 miesięcy (tj. do 10 marca 2020 r.) na przeniesienie jej zapisów do prawa krajowego.

Otrzymanie wsparcia finansowego w postaci dofinansowania do planowanych przedsięwzięć to szansa dla potencjalnego Beneficjenta, umożliwiająca zrealizowanie inwestycji w sektorze efektywności energetycznej. Zazwyczaj wsparcie przyjmuje formę dotacji czy pożyczek o preferencyjnych finansowych warunkach spłaty z możliwością częściowego umorzenia.

Wsparcie finansowe można pozyskać ze środków unijnych oraz krajowych w ramach konkursów oraz programów ogólnokrajowych lub regionalnych takich jak:
• Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW);
• Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ);
• Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO);
• Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW).

Alokacja środków w ramach nowych naborów programów priorytetowych NFOŚiGW dla działań z obszaru poprawy jakości powietrza wynosi ponad 6,2 mld zł. Obecnie realizowanych jest 16 programów priorytetowych, których łączna wartość wynosi 4,1 mld zł. Środki wojewódzkich funduszy to 3,8 mld zł, natomiast środki nowych programów to 3,9 mld zł.

Kwota środków zagranicznych, przeznaczonych na wsparcie ochrony powietrza wynosi ponad 6,4 mld zł ze środków POIiŚ oraz 0,6 mld zł ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego (NMF) i Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (MF EOG) 2014-2021.

Łączna wartość wsparcia finansowego przyznawanego przez NFOŚiGW wynosi 25 mld zł!

Harmonogram planowanych naborów ogłaszany jest zazwyczaj pod koniec roku kalendarzowego oraz na bieżąco aktualizowany.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wychodząc naprzeciw potrzebom społeczeństwa oraz pogłębiającemu się zjawisku jakim jest „smog” uruchamia nabory na wsparcie inwestycji mających na celu poprawę jakości powietrza, energetyczne wykorzystanie zasobów geotermalnych oraz zmniejszenie zużycie energii w budownictwie. Na 2018 rok planowane są nabory na następujące programy:

Nazwa programu	Planowany nabór
Część 1) Energetyczne wykorzystanie zasobów geotermalnych	27.05.2018 r. – 28.12.2018 r.
Część 2) Zmniejszenie zużycia energii w budownictwie	II kwartał 2018 r. do IV kwartału 2018 r.
Część 4) Samowystarczalność energetyczna	IV kwartał 2018 r. do I kwartału 2019 r.
SOWA - oświetlenie zewnętrzne	24.05.2018 r. do 30.10.2018 r.
GEPARD II – transport niskoemisyjny	III kwartał 2018 r. do IV kwartału 2018 r.
Cześć 1) Dofinansowanie drewnianych domów energooszczędnych	II kwartał 2018 r. do II kwartału 2018 r. (nabór banków współpracujących)
Cześć 2) Dofinasowanie budowy pasywnych budynków użyteczności publicznej	III kwartał 2018 r. do I kwartału 2019 r.
Część 3) PUSZCZYK – Niskoemisyjne budynki użyteczności publicznej	IV kwartał 2018 r. do I kwartału 2019 r.

 

Dodatkowo, NFOŚiGW wraz z Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej planuje realizację Krajowego Pakietu Czyste Powietrze. KPCzP zakłada zintegrowane wydatkowanie środków w ramach POIiŚ 2014-2020, MF EOG 2014-2021, programów priorytetowych NFOŚiGW, a także programów realizowanych przez WFOŚiGW. Dzięki kompleksowemu podejściu realizacja Pakietu zapewni efektywne działania, dążące do znacznej redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza. Pakiet obejmuje szeroki zakres Beneficjentów, zarówno podmiotów publicznych, jak i prywatnych.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko wskazuje krajowe cele w obszarze zrównoważonego rozwoju przy jednoczesnym zachowaniu spójności i równowagi pomiędzy zadaniami inwestycyjnymi w zakresie niezbędnej infrastruktury oraz wsparcia skierowanego do wybranych obszarów gospodarki. Wsparcie finansowe w ramach programu można otrzymać w takich obszarach, jak gospodarka niskoemisyjna oraz bezpieczeństwo energetyczne, adaptacja do zmian klimatu, ochrona środowiska oraz efektywne wykorzystanie zasobów, a także zrównoważony transport. Obszary te podzielone zostały na 9 merytorycznych osi priorytetowych oraz jedną dotyczącą pomocy technicznej.

Istotną z punktu widzenia poprawy efektywności energetycznej jest Oś priorytetowa I, która nakierowana jest na wspieranie efektywności energetycznej, rozwój i promowanie zastosowania odnawialnych źródeł energii zarówno dla Jednostek Samorządu Terytorialnego, jak i przedsiębiorstw. System naborów w ramach POIiŚ to przede wszystkim tryb konkursowy, gdzie dofinansowanie przyznawane jest zgodnie z listą rankingową – wybór projektów uzależniony jest od liczby punktów zdobytych podczas oceny. Instytucją wdrażającą jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. W roku 2018 planowane jest wsparcie w zakresie dystrybucji ciepła i chłodu w ramach działań 1.5 Efektywna dystrybucja ciepła i chłodu, Infrastruktura i Środowisko oraz 1.7.2 Efektywna dystrybucja ciepła i chłodu w województwie śląskim. Konkursy te ruszają 30 maja i będą trwały do 27 lipca, zaś poziom wsparcia może osiągnąć nawet 85%.

Regionalny Program Operacyjny utworzony jest odrębnie dla każdego województwa w Polsce, uwzględniający priorytetowe potrzeby regionu, w tym sytuację społeczno-gospodarczą danego obszaru. Dokument stanowi instrument polityki regionalnej, strategii rozwoju, jak również zbiór działań skierowanych zarówno do Jednostek Samorządu Terytorialnego, jak i przedsiębiorców. Większość środków wsparcia finansowego pochodzi z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Jak pozyskujemy wsparcie zewnętrzne?

Pozyskiwanie wsparcia uzależnione jest przede wszystkim od regulaminów oraz szczegółowych wytycznych poszczególnych konkursów. Podstawowym sposobem wyboru projektów jest tryb konkursowy, a jedynie w szczególnych przypadkach, uwzględniając elementy związane z charakterem projektu czy wnioskodawcy przeprowadzany jest tryb pozakonkursowy. Celem konkursu może być spełnienie określonych kryteriów, uzyskanie określonej liczby punktów w ramach tychże kryteriów lub dodatkowo wybór projektów, które uzyskały największą liczbę punktów. Zasady ustalane są przez Jednostki Zarządzające, uwzględniające ilość dostępnych dla danego działania środków.

Podstawą ubiegania się o dofinansowanie inwestycji w większości przypadków jest audyt energetyczny, który ukazuje optymalizację energetyczną przedsięwzięcia poprzez wybór najkorzystniejszego rozwiązania zawierającego proponowane modernizacje. Ważnym aspektem jest harmonogram rzeczowo-finansowy inwestycji, jak również montaż finansowy Beneficjenta - pozwala to na wyliczenie kosztów kwalifikowalnych oraz maksymalnego udziału dofinansowania projektu.

Najczęściej maksymalny % poziomu dofinansowania UE wydatków kwalifikowalnych na poziomie projektu wynosi 85%, jednak nie jest to reguła przy wszystkich naborach. Ponadto, w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej (w rozumieniu przepisów unijnych), należy uwzględnić przepisy i wytyczne wynikające z pomocy publicznej, które wpływają na obniżenie poziomu dofinansowania.

Składanie wniosków odbywa się przeważnie za pośrednictwem platform elektronicznych bądź tradycyjnie, w formie papierowej z dostarczeniem do Jednostki Zarządzającej.

Należy pamiętać, że każdy projekt i konkurs rozpatrywany jest indywidualnie,  jest to uzależnione od zakresu inwestycji, nakładów finansowych i beneficjentów, do których jest kierowany.

Mnogość dostępnych form wsparcia pozwala na realizację projektów służących poprawie efektywności energetycznej, co skutkuje poprawą komfortu użytkowania oraz, co najważniejsze, przynosi korzyści finansowe poprzez oszczędności wynikające z obniżenia zapotrzebowania na ciepło i energię elektryczną.

 

PROGRAMY OGÓLNOPOLSKIE

1. Trwa I nabór wniosków w ramach programu priorytetowego „SOWA – oświetlenie zewnętrzne” NFOŚIGW
Eksperci Krajowej Agencji Poszanowania Energii oferują kompleksową pomoc w uzyskaniu dofinansowania.

Dofinansowanie może być udzielone na przedsięwzięcia, których realizacja uwzględnia spełnienie wymagań określonych w warunkach umowy o przyłączenie do sieci oraz w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1194/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. i które polegają na:
a) kompleksowej modernizacji oświetlenia zewnętrznego w zakresie istniejącej sieci oświetleniowej, w szczególności:
- demontaż starych wyeksploatowanych opraw oświetleniowych,
- montaż nowych opraw oświetleniowych,
- wymiana przewodów elektrycznych w słupach i wysięgnikach wraz z wymianą zabezpieczeń, wymiana wysięgników, zapłonników, wyeksploatowanych słupów kablowych,
- modernizacja/przebudowa istniejących punktów zapalania i sterowania oświetleniem,
- montaż sterowalnych układów redukcji mocy oraz stabilizacji napięcia zasilającego,
- montaż inteligentnego sterowania oświetleniem,
b) montażu nowych punktów świetlnych w ramach modernizowanych istniejących ciągów oświetleniowych jeżeli jest to niezbędne do spełnienia obowiązujących przepisów (m.in. normy PN EN 13201).
Zakres modernizacji oświetlenia wskazany we wniosku o dofinansowanie musi wynikać z przeprowadzonego audytu oświetlenia. Przedsięwzięcie może obejmować dodatkowo zakres prac bezpośrednio związanych z realizowaną inwestycją (wymiana/przesunięcie słupów, prace odtworzeniowe) pod warunkiem opisu i uzasadnienia we wniosku.

Ekspert KAPE:
W trakcie przeprowadzania audytów energetycznych często identyfikowanym problemem jest brak izolacji aparatury przemysłowej. Dlatego, mimo doskonałego stanu rur, z uwagi na brak docieplenia zaworów i armatury cieplnej, parowej i technologicznej końcowy efekt nie jest w pełni zadowalający i nie pozwala na maksymalną optymalizację energetyczną.

Zlecający audyt często nie są świadomi, że tego typu inwestycje są bardzo opłacalne ze względu na prostotę i taniość wykonania. W 90% przypadków zwrot z inwestycji następuje już w 1 roku, a przy uwzględnieni zysku z Białych Certyfikatów koszt inwestycji często pokrywany jest z nadwyżką (w tym przypadku średni okres SPBT (prosty czas zwrotu nakładów) wynosi 0,7 roku.

Jak wynika z 20. Edycji Raportu PARP o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, krajowa gospodarka staje się coraz bardziej konkurencyjna i dynamiczna. Z roku na rok rośnie udział firm w tworzeniu PKB. Powstaje coraz więcej przedsiębiorstw i miejsc pracy. Firmy wyraźnie zwiększają wydatki na rozwój. Poprawa nastrojów przedsiębiorców zanotowana w połowie 2017 r. i towarzyszące im dalsze plany rozwojowe, pozwalają sądzić, że pozytywny trend utrzyma się na dłużej.
Sektor przedsiębiorstw wytwarza blisko trzy czwarte wartości PKB (73,4%), przy czym małe i średnie przedsiębiorstwa generują co drugą złotówkę PKB (50,1%). Największy udział w tworzeniu PKB mają mikroprzedsiębiorstwa – ok. 30,2% (dane za 2014 r.).
Istotnym elementem funkcjonowania każdego przedsiębiorstwa jest redukcja kosztów działalności przy zachowaniu jakości wytwarzanych produktów i oferowanych usług. Obszarem, w którym przedsiębiorcy mogą znaleźć, często nawet duże, oszczędności jest zwiększenie efektywności zużycia energii. Ważne jest, aby przedsiębiorca już na wczesnym etapie rozwijania działalności umiał w sposób zrównoważony zarządzać energią.
Krajowa Agencja Poszanowania Energii realizuje międzynarodowy projekt START2ACT, który angażuje europejskie startupy oraz nowo powstałe małe i średnie przedsiębiorstwa w działania prowadzące do użytkowania energii w sposób zrównoważony. Projekt skierowany jest do startupów oraz przedsiębiorstw działających nie dłużej niż 5 lat. Działania skupiają się głównie na szkoleniu pracowników oraz kadry menadżerskiej w kwestii zmiany nawyków w miejscu pracy.
W ramach projektu Start2Act pod adresem www.pl.start2act.eu działa interaktywna platforma internetowa, która stanowi przede wszystkim kompleksową bazę wiedzy o oszczędzaniu energii w firmie. Informacje podzielone są na obszary, w których firma może szukać oszczędności: ogrzewanie i chłodzenie, oświetlenie, eksploatacja sprzętu biurowego i urządzeń AGD.
Dodatkowo baza wiedzy zawiera informacje przydatne do prawidłowego zarządzania energią w firmie: pomiary i monitorowanie zużycia energii, wybór energooszczędnego biura, zakup energooszczędnych i przyjaznych środowisku urządzeń i materiałów eksploatacyjnych oraz angażowanie pracowników w oszczędzanie energii. W bazie wiedzy znajduje się także dział poświęcony poradom dotyczącym oszczędzania energii w domu.
Bardzo ważnym i praktycznym elementem platformy internetowej jest kurs e-learningowy, którego ukończenie potwierdzone jest certyfikatem. Kurs podzielony jest na moduły i rozdziały dotyczące różnych aspektów oszczędzania energii. Kurs można realizować w dogodnym dla siebie czasie, w każdej chwili można przerwać kurs i ponownie rozpocząć od danego momentu. Kurs daje praktyczną wiedzę na temat oszczędzania energii i zarządzania nią w firmie i w domu.
Korzystając z interaktywnej platformy START2ACT warto zajrzeć także na forum dla przedsiębiorców, gdzie można omówić kwestie energetyczne z innymi uczestnikami lub skorzystać z opcji „zapytaj eksperta”.
Możliwe jest także indywidualne spotkanie z ekspertem KAPE, który przyjedzie do firmy i doradzi jak zwiększyć efektywność energetyczną. Wizyta taka jest dla przedsiębiorcy bezpłatna.
Projekt START2ACT współfinansowany jest przez Komisję Europejską w ramach Programu Horyzont 2020. Kontakt dla zainteresowanych firm: start2act@kape.gov.pl.

Rozpoczęła się VI edycja konkursu Eco-Miasto. Do udziału zaproszone są wszystkie polskie gminy i związki międzygminne. Uczestnicy konkursu dla miast mogą przesyłać zgłoszenia w pięciu kategoriach: mobilność zrównoważona, gospodarka wodna, gospodarka o obiegu zamkniętym, efektywność energetyczna budynków oraz zieleń a powietrze. Zgłoszenia można nadsyłać do 10 września 2018 r.
Samorządy stanowią siłę napędową umożliwiającą wprowadzanie w życie zasad zrównoważonego rozwoju w skali lokalnej. To właśnie one są odpowiedzialne za budowę i utrzymywanie obiektów oraz tworzenie infrastruktury komunalnej w zakresie gospodarki odpadami, transportu oraz gospodarki wodno-ściekowej. Muszą przy tym uwzględniać potrzeby mieszkańców oraz podnosić ich jakość życia, redukować zużycie energii i ograniczać zanieczyszczenia.
Wymiana doświadczeń między miastami, promowanie najlepszych i sprawdzonych rozwiązań, a także zaangażowanie w te działania mieszkańców to najlepszy sposób na wprowadzanie w życie zasad zrównoważonego rozwoju.
Z takim założeniem powstał projekt ECO-MIASTO, którego organizatorem jest Ambasada Francji w Polsce. Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. wzorem ubiegłych lat objęła wydarzenie swoim patronatem.

Więcej informacji o konkursie można znaleźć TUTAJ.