Fala Renowacji – strategia Unii Europejskiej w dziedzinie klimatu, zakłada dynamiczny wzrost tempa poprawy efektywności energetycznej budynków w najbliższych trzech dekadach. Celem jest przekształcenie istniejącego zasobu budowlanego do standardu o niemal zerowym zużyciu energii. Bez wysokiej efektywności energetycznej i dekarbonizacji wszystkich budynków nie uda osiągnąć się bowiem planowanej neutralności klimatycznej do 2050 r., która jest jednym z najważniejszych wyzwań przed jakimi stoi Unia Europejska.

Środkiem do realizacji celu przekształcenia budynków w budynki o niemal zerowym zużyciu energii jest ich głęboka termomodernizacja. Definiowana jest ona jako zmniejszenie zapotrzebowania na energię o co najmniej 60% w stosunku do statusu quo lub spełnienie przez istniejący budynek wymagań stawianych przez prawo budowlane budynkom nowym, które dotyczy zarówno izolacyjności cieplnej przegród jak również zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (wskaźnik EP).

W praktyce głęboka termomodernizacja polega na dociepleniu przegród zewnętrznych, wymianie stolarki, modernizacji systemów ogrzewania, ciepłej wody i wentylacji. Działania te, potwierdzane audytem energetycznym, prowadzą do znaczących oszczędności energii do ogrzewania. Poza analizą pozostaje często wpływ przeprowadzonych działań termomodernizacyjnych na zapotrzebowanie na chłód lub ryzyko przegrzewania budynku w okresie letnim. Symulacje energetyczne budynku wykazują, że zmiana izolacyjności cieplnej przegród z wartości wymaganych przez przepisy dotyczące współczynnika przenikania ciepła U na wymagania budownictwa pasywnego, skutkuje redukcją zapotrzebowania na energię użytkową do ogrzewania o 24,9%, ale także zwiększeniem zapotrzebowania na energię do chłodzenia o 27,7%! Termomodernizacja przeprowadzona bez zabezpieczenia budynku przed przegrzewaniem, skoncentrowana wyłącznie na ograniczeniu strat ciepła, oznaczać może zwiększenie zużywanej energii użytkowej lub pogorszenie komfortu użytkowania obiektu w okresie letnim.

Brak uwzględnienia energii do chłodzenia w trakcie projektowania i realizacji prac termomodernizacyjnych wynika najczęściej z braku występowania aktywnych systemów chłodzenia lub klimatyzacji w termomodernizowanych budynkach. Jeżeli przed termomodernizacją energia do chłodzenia nie była zużywana, w audytach energetycznych budynków i audytach efektywności energetycznej nie szacuje się jej zapotrzebowania po realizacji prac dociepleniowych. Problem zwiększonego zapotrzebowania na chłód jednak istnieje i rozwiązywany jest montowaniem dodatkowych urządzeń klimatyzacyjnych w budynkach, które przed termomodernizacją nie wymagały aktywnego chłodzenia.

Zjawisko przegrzewania docieplonych budynków wynika ze zmiany fizyki cieplnej obiektu, w którym zwiększa się wskaźnik wykorzystania zysków ciepła w budynku, akumulującym energię w przegrodach. Dobrze ocieplony budynek porównany może zostać do termosu wyposażonego w elementy pojemnościowe, który przez wiele godzin jest w stanie zatrzymać energię wewnątrz. Im wyższa pojemność cieplna obiektu, tym więcej energii jest w nim „magazynowane”, co jest cechą pożądaną w okresie zimowym, jednak latem oznacza wielogodzinne wypromieniowywanie z przegród zysków ciepła, zakumulowanych w ciągu dnia. Zjawisko to pogarsza latem odczucia cieplne użytkowników. Pojemność cieplna obiektu można być jednak energetycznym sprzymierzeńcem, nawet latem, jeżeli tylko nauczymy się ją prawidłowo wykorzystywać, np. poprzez nocne naturalne wietrzenie budynków, tzw. „free cooling”.

Model obliczeniowy
Obliczenia wpływu funkcjonowania systemu wentylacji budynku na zapotrzebowanie na energię wykonano metodą symulacyjną godzinową, wykorzystując program DesingBuilder.

W przypadku wentylacji naturalnej, ogrzewanie i chłodzenie powietrza świeżego jest najbardziej energochłonnym procesem w budynku o wysokiej charakterystyce energetycznej. Dla całodobowej wentylacji straty ciepła drogą wentylacji są niemal 2,5 razy większe od strat ciepła przez przenikanie przez przegrody budowlane. Ograniczenie ilości ciepła zużywanego do ogrzewania budynku wymaga zmniejszenia strumienia powietrza wentylacyjnego w okresach, gdy nie wpływa to na komfort użytkowników. Literatura i praktyka zaleca krótkie, ale intensywne wietrzenie pomieszczeń w okresie zimowym. Budynek należy także wietrzyć latem, szczególnie w nocy. Wówczas zimne świeże powietrze odbiera zyski ciepła zakumulowane w przegrodach budynku. Latem strumień powietrza naturalnego jest jednak ograniczony niewielką siłą grawitacyjnego ruchu powietrza, z powodu niewielkich różnic temperatury pomiędzy powietrzem wewnętrznym a zewnętrznym. Intensywność wymiany powietrza zależy wtedy od prędkości wiatru i różnicy ciśnień stworzonych w budynku (przeciągów).

Najniższe zapotrzebowanie na chłód występuje, gdy powietrze nawiewane będzie z nominalną wydajnością przez całą dobę. Będzie wówczas o 42% niższe od zapotrzebowania na energię do chłodzenia, w przypadku braku wietrzenia budynku w nocy. Należy pamiętać, by zimą strumień powietrza świeżego dostającego się do budynku był jak najmniejszy, szczególnie w okresie gdy budynek nie jest wykorzystywany. Różnica pomiędzy najniższym zapotrzebowaniem na ciepło do ogrzewania, a zapotrzebowaniem najwyższym wynosi aż 273%.

Skrajne ograniczenie dopływu powietrza zewnętrznego zimą w okresach nocnych, gdy w budynku nie przebywają ludzie, a także nocny strumień powietrza świeżego wynoszący 50% wartości strumienia nominalnego w okresie letnim pozwala osiągnąć największe, wśród analizowanych wariantów, oszczędności ciepła do ogrzewania i redukcję zapotrzebowania na chłód latem. Wymaga on jednak starannej i systematycznej obsługi budynku przez użytkowników. Muszą oni pamiętać o tym, by po zakończeniu pracy, tuż przed opuszczeniem budynku, zamykać dopływ powietrza świeżego do pomieszczeń zimą, a także by pozostawiać uchylone okna na noc w okresie letnim.

Wentylacja mechaniczna posiada trzy zasadnicze przewagi nad naturalną. Należy do nich możliwość precyzyjnego sterowania strumieniem powietrza wentylującego, filtracja powietrza świeżego oraz odzysk ciepła z powietrza usuwanego. Zalety te opłacone są jednak kosztem w postaci zużywanej energii elektrycznej przez wentylatory, wymuszające przepływ powietrza w budynku. Co więcej nie jest to koszt bez znaczenia, ponieważ może stanowić nawet 70% wartości energii użytkowej do ogrzewania.

Otrzymane wyniki zapotrzebowania na energię użytkową w budynku z wentylacją mechaniczną prezentują pozytywny wpływ nocnego wentylowania budynku w okresie letnim. Wydłużenie czasu pracy wentylatorów pracujących nocą powoduje dodatkowy wzrost zużycia energii do ich pracy, jednak jest on niższy od oszczędności energii do chłodzenia, uzyskiwanych przez nocną wymianę powietrza. Oszczędność chłodu wyniesie 685 kWh/rok w stosunku do zwiększanego zużycia energii przez wentylatory o 118 kWh/rok. Oszczędność ta topnieje jednak w odniesieniu do energii końcowej, czyli tej którą ostatecznie konsumuje budynek (urządzenie chłodnicze). Zakładając współczynnik sezonowej sprawności energetycznej SEER urządzenia chłodniczego (np. pompy ciepła powietrze/woda) równy 3,8, oszczędność energii końcowej (elektrycznej) do chłodzenia wyniesie 180 kWh/rok, a oszczędność netto to 62 kWh/rok.

Otrzymane wyniki wskazują także, że system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła może być bardziej energochłonnym sposobem wentylacji budynku, niż wentylacja naturalna, jednak jest to niemal niemożliwe do osiągnięcia w warunkach rzeczywistych. Przyczyną wysokiego zużycia energii w systemie wentylacji mechanicznej jest energochłonność wentylatorów central wentylacyjnych, a także to, że w obliczeniach nie uwzględniono pracy odzysku ciepła latem. Podkreśla się także, że w odróżnieniu wentylacji mechanicznej, wentylacją naturalną bardzo ciężko sterować i korzystne efekty chłodzenia nocnego, wykazane w niniejszej analizie, nie zostaną osiągnięte w przypadku niekorzystnych warunków pogodowych (braku wystarczającej naturalnej siły powodującej ruch powietrza).

Wykres 1. Zużycie energii końcowej w wariancie wentylacji naturalnej i mechanicznej 

Autor: Piotr Krysik, Dział Budownictwa KAPE

Pełną wersję artykuły znajdziecie Państwo na stronie:

http://energia0.pl/rozwoj-zrownowazony/budownictwo/item/831-nocne-wietrzenie-budynkow

 

Niniejsze opracowanie ma na celu zwrócić uwagę decydentów w samorządach jak istotna jest bieżąca kontrola mediów energetycznych oraz uświadamianie użytkowników obiektów o ich roli w ograniczaniu zużycia energii. Jest to pierwszy krok do podniesienia efektywności energetycznej w budynkach, które odpowiadają w Unii Europejskiej za około 40% zużycia energii. Duża część samorządów poprawiła w ostatnich latach parametry energetyczne budynków korzystając z dofinansowań na termomodernizację budynków publicznych, co jednak nie kończy procesu dążenia do zmniejszenia zużycia energii. Jest to proces ciągły zarówno w budynkach po przeprowadzonej termomodernizacji, budynkach nowo wybudowanych jak i nie poddanych jeszcze termomodernizacji.  

Kierunki rozwoju efektywności energetycznej w budynkach użyteczności publicznej

Poprawę efektywności energetycznej w gminie należy rozpocząć od wykonania kompleksowej oceny stanu technicznego całej infrastruktury. Szczegółowa wiedza o zużyciu energii w poszczególnych sektorach pozwala na zidentyfikowanie odbiorów o największym zapotrzebowaniu na energię. Dodatkowo ułatwia ustalić priorytety w działaniach związanych z efektywnością energetyczną.

Znaczny potencjał oszczędności energii w samorządach znajduje się w obszarze budynków użyteczności publicznej. Budynki o najgorszej charakterystyce energetycznej powinny być poddawane głębokiej termomodernizacji jako pierwsze. Należy pamiętać o holistycznym podejściu do budynku oraz instalacji budynkowych, w tym monitorowaniu zużycia ciepła i energii elektrycznej. Integracja tych wszystkich działań pozwala na uzyskanie większych oszczędności energii. Gminy powinny wdrożyć systemy do zdalnego monitorowania zużycia energii w celu bieżącej kontroli oraz identyfikowania błędów w działaniu instalacji. Nie jest to drogie rozwiązanie, natomiast pozwala w krótkim czasie zoptymalizować zużycie energii oraz kosztów. Bieżąca kontrola może przynieść oszczędności zużycia energii nawet do 30%, przyczynia się także do mniejszej awaryjności urządzeń. Ponadto wpływa na podniesienie komfortu użytkowania budynków. Warto nadmienić, że również w nowo wybudowanych obiektach istnieje duży potencjał do oszczędności energii i kosztów, dlatego już na etapie rozruchów instalacji i oddawania budynku do użytkowania należy korzystać z ekspertów energetycznych. Wielu inwestorów nie decyduje się ostatecznie na zainstalowanie w budynku systemu do monitorowania czy zarządzania energią, co jest błędem. Koszt zainstalowania chociażby systemu z funkcją zdalnego monitorowania zużycia mediów, jest znikomy przy wartości całej inwestycji i powinien być traktowany jako inwestycja, a nie zbędny koszt.

W celu zwiększenia efektywności energetycznej w budynkach użyteczności publicznej należy oprócz podejmowania działań inwestycyjnych, zwrócić także uwagę na podnoszenie świadomości użytkowników budynków. Doświadczenia KAPE z budynkami zarówno o podwyższonym standardzie energetycznym jak i standardzie tradycyjnym potwierdza, że budynki nie zużywają energii, a robią to ludzie. O finalnym zużyciu energii decydują ostatecznie użytkownicy obiektu. Wykonany przez KAPE, monitoring kilku budynków o podwyższonym standardzie energooszczędności wykazał, że tylko w części z nich rzeczywiście zużywano niewielką ilość energii, a niektóre pod względem zużytej energii niczym nie różniły się od budynków konwencjonalnych (Wykres 1). Niestety w obiektach tych starania projektantów i wykonawców nie spowodują, że budynek będzie energooszczędny, jeżeli tacy nie są jego użytkownicy. Jeżeli myślimy więc o budynkach, które mają być energooszczędne, powinniśmy zwrócić uwagę na obiekt w każdej fazie jego eksploatacji, nie zapominając o monitorowaniu zużywanej energii, ciągłym doskonaleniu i promocji dobrych praktyk oraz energooszczędnych zachowań. Podobnie jak w wielu innych przypadkach o końcowym sukcesie decyduje tzw. „czynnik ludzki”.

Wykres 1. Obliczeniowe zapotrzebowanie na energię oraz rzeczywiste zużycie nośników energii w przeliczeniu na jednostkę powierzchni o regulowanej temperaturze
Źródło: opracowanie własne

Na podstawie monitoringu kilkunastu budynków o podwyższonym standardzie energooszczędności sformułowano następujące zasady ich eksploatacji, służące oszczędności energii:
1.    Kontroluj faktury za energię.
2.    Wykorzystuj systemy monitorowania, BMS i automatyki.
3.    Wyłączaj urządzenia, które nie są używane.
4.    Unikaj strat energii.

Jednym z ważniejszych, a jak się często okazuje niedocenianym źródłem informacji o charakterystyce energetycznej obiektu są faktury. Ich rola jest szczególnie ważna, ponieważ to na ich podstawie określany jest koszt użytkowania udynku, który często można ograniczyć. Wystarczy zmienić podejście do faktur i nie traktować ich jako rachunku za energię, ale jako źródło wiedzy o budynku. Zawarte na fakturach informacje, które mogą być podstawą do ograniczenia kosztów to m.in. poziom mocy zamówionej i wykonanej oraz występujące kary. Moc zamówiona to czynnik stały, opłacany w tej samej wysokości niezależnie od poziomu jej wykorzystania. Jeżeli z analizy najwyższych wskazań poboru mocy wynika, że jest on w rzeczywistości istotnie niższy niż moc zamówiona warto rozważyć jej zmniejszenie. Najczęściej spotykane kary pojawiające się na fakturach związane są z występowaniem energii biernej. Zjawisko to jest częste w budynkach nowych oraz poddanych modernizacji systemu oświetlenia. Występowanie energii biernej może być ograniczone zastosowaniem baterii kondensatorów, a prosty okres zwrotu takiego przedsięwzięcia często jest krótszy od roku. Na poniższym wykresie przedstawiono oszczędności kosztów wygenerowane w dwóch przykładowych gminach.

Wykres 2. Przykładowe oszczędności kosztów wynikające ze zmiany mocy zamówionych dla en.el. i gazu
Źródło: opracowanie własne

Systemy BMS to kolejne cenne źródło informacji o budynku. Umożliwiają one m.in. podgląd sposobu funkcjonowania urządzeń i instalacji, archiwizację danych oraz sterowanie budynkiem. Niestety okazuje się, że potencjał zarządzania obiektem za pośrednictwem systemu BMS często nie jest wykorzystywany, a funkcjonowanie obiektu zaprogramowane jest w sposób domyślny, niespójny z faktycznym wykorzystaniem budynku. W każdym budynku wyposażonym w system BMS zaleca się kontrolę harmonogramów pracy urządzeń pod kątem zgodności z czasem i intensywnością funkcjonowania budynku.

Nie da się zaoszczędzić więcej energii niż wyłączając urządzenia. W budynkach użytkowanych tylko przez pewną część doby obserwuje się brak zmiany nastaw temperatury i wydajności systemów wentylacji w ciągu dnia lub tygodnia. Zjawisko to występuje również w przypadku budynków wyposażonych w systemy automatyki, których nie zaprogramowano w odpowiedni sposób, zgodny z ich przeznaczeniem. Za każdym razem, gdy zmieni się sposób użytkowania obiektu należy pamiętać o dostosowaniu wartości utrzymywanej temperatury i wydajności wentylacji do aktualnych potrzeb.

Zaobserwowane straty energii w nowoczesnych budynkach to paradoksalnie często efekty nadmiernego dążenia do oszczędności. Przykładem może być ograniczanie wydajności wentylacji mechanicznej w celu zmniejszenia kosztu przygotowania parametrów fizycznych powietrza i jego transportu. Zauważono, że w wielu budynkach system wentylacji pracuje przez cały czas z jednakową wydajnością wynoszącą około 50% wydajności projektowanej. Działanie takie wiąże się z powstawaniem dwóch strat: straty nocnej, gdy w ten sposób określony strumień powietrza świeżego często jest dużo wyższy od potrzeb (brak ludzi w budynku i emisji zanieczyszczeń) oraz straty dziennej związanej z niedostatecznym odprowadzeniem zanieczyszczeń na zewnątrz i otwieraniem przez użytkowników budynku okien w celu naturalnej wymiany powietrza i poprawy jego jakości. Otwarte okna stają się wtedy miejscem straty energii w pomieszczeniach ogrzewanych i klimatyzowanych, która mogłaby zostać odzyskana w urządzeniach do odzysku ciepła w jakie wyposażane są centrale wentylacyjne. Na wykresie 3 pokazano roczne oszczędności kosztów wynikające z wprowadzenia harmonogramów pracy urządzeń w budynkach użyteczności publicznej.

Działanie	Roczna oszczędność kosztów [zł]
Zmiana nastaw central wentylacyjnych	3 070
Zmiana nastaw central wentylacyjnych	2 200
Wprowadzenie harmonogramu ogrzewania	950
Wprowadzenie harmonogramów ogrzewania	720
Wprowadzenie harmonogramu pracy central	1 925

Wykres 3. Przykładowe oszczędności kosztów wynikające ze zmiany nastaw oraz wprowadzenia harmonogramów pracy
Źródło: opracowanie własne

Nie warto oszczędzać również na wiedzy, czyli szkoleniach użytkowników i obsługi technicznej budynku, która będzie ostatecznie odpowiedzialna za ilość wykorzystywanej w budynku energii.

Brak kontroli nad zużyciami mediów energetycznych powoduje wzrost kosztów stałych dla ograniczonego budżetu jednostki zarządzającej. Dlatego utrzymanie budynków użyteczności publicznej jest znaczącym kosztem dla gminy bądź powiatu.
Dlaczego gminy płacą stosunkowo wysokie rachunki za media energetyczne?
•    Nieoptymalnie dobrany poziom mocy zamówionych i taryf;
•    Budynki wykonane w starszych technologiach są energochłonne;
•    Brak centralnego kontrolowania sposobu użytkowania obiektów;
•    Straty energii poza godzinami pracy budynku.


Prezentacja systemu monitorowania zużycia i zarządzania energią w budynkach – KAPE Monitoring

Do optymalizacji zużycia energii wykorzystuje się systemy monitoringu mediów. Jest to pierwszy krok do ustalenia czy budynek pracuje prawidłowo oraz czy nie ma odchyleń od normy w pracy instalacji. Działania pozwalające na bieżący pomiar zużycia energii zaliczają się do działań niskonakładowych, a jednocześnie do przynoszących najszybsze efekty w postaci oszczędności. System do monitorowania zużycia energii jest dużo tańszy od skomplikowanych systemów BMS i co ważne pozwala spojrzeć szerzej na budynki będące w majątku samorządu.

Jednym z takich systemów jest KAPE Monitoring, który pozwala na kontrolę nad zużyciem energii oraz służy jako narzędzie do oceny efektywności energetycznej budynku.

Za pomocą aplikacji prezentowane są w przejrzysty i zrozumiały sposób dane o zużyciu mediów energetycznych. W odróżnieniu od innych systemów zarządzania jego zainstalowanie nie wymaga znaczących nakładów, stałego nadzoru oraz wykwalifikowanej kadry. Ponadto korzystanie z aplikacji pozwala na:

• oszczędność zużycia mediów od 10 do 30%

• bieżącą kontrolę działania instalacji w budynku

• możliwość wczesnego wykrywania awarii pracy instalacji i urządzeń oraz zapobieganie ich wystąpieniu

• alarmowanie o przekroczeniu dopuszczalnych wartości zużyć ciepła, energii elektrycznej oraz parametrów pracy instalacji

• identyfikację obszarów do poprawy oraz zalecenia do modernizacji

• porównanie monitorowanego budynku do innych budynków

• gromadzenie danych o budynkach w jednym miejscu

• obniżenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery

• 2-letni okres zwrotu z inwestycji i niski koszt utrzymania systemu.
  

System wizualizuje aktualne wartości parametrów pracy instalacji i zużycia nośników energii zebrane z czujników i liczników w zestawieniu dziennym, tygodniowym, miesięcznym i rocznym. Parametrami standardowo mierzonymi są dane środowiskowe: temperatura, wilgotność oraz dane z liczników energii elektrycznej i cieplnej, które są również na bieżąco monitorowane i analizowane. Dodatkowo KAPE Monitoring przystosowany jest do monitorowania instalacji OZE (odnawialne źródła energii) oraz stężenia CO2 i stężenia pyłów PM 2,5 i PM10. System dysponuje narzędziami analitycznymi, które umożliwiają bieżącą ocenę stanu energetycznego budynku. W łatwy sposób można monitorować czy nie są przekraczane moce zamówione energii elektrycznej czy ciepła.

Rysunek 1 Widok aplikacji KAPE Monitoring

Istnieje możliwość porównania pod względem energetycznym danego budynku na tle pozostałych budynków użytkownika oraz na tle wszystkich budynków z bazy danych w systemie. System umożliwia również ręczne wprowadzanie danych z faktur za media we wszystkich budynkach zarządzanych przez użytkownika. Tworzy to możliwość zgromadzenia w jednym miejscu wszystkich informacji na temat zużycia mediów opomiarowanych jak i nieopomiarowanych dla wszystkich budynków użytkownika. Każdy mierzony parametr może mieć ustalony zakres tolerancji, po przekroczeniu którego wyświetlana jest informacja o potencjalnym stanie alarmowym. Oprogramowanie umożliwia szczegółową analizę zebranych danych i podejmowanie na tej podstawie decyzji o realizacji usprawnień, korektach mocy zamówionej, optymalnej kolejności termomodernizacji budynków, czy w ogólności poszukiwania przyczyn występowania istotnych różnic w zużyciu energii w podobnych budynkach. Dostęp do tego typu informacji ma prowadzić do optymalizacji zużycia ciepła i energii w budynkach oraz optymalizacji wykorzystania energii z zainstalowanych źródeł OZE.

Schemat wdrożenia KAPE monitoring

 
Pierwszy etap służy do określenia potencjału oszczędności kosztów wynikających z optymalizacji parametrów dystrybucji energii oraz do analizy infrastruktury budynkowej oraz przedstawienia oferty współpracy. Drugi etap to wdrożenie długoterminowej poprawy energetycznej budynków przy pomocy aplikacji KAPE monitoring. W obu etapach klient uzyskuje oszczędności związane ze zmniejszeniem kosztów oraz zużyć energii.

W ramach usługi KAPE monitoring przeprowadza się poniższe działania:

• Analiza faktur pod kątem optymalizacji mocy zamówionych i taryf – działanie ma na celu wygenerowanie oszczędności kosztów, które przeznaczone zostaną na wdrożenie systemu do monitorowania energii, który będzie przynosił dalsze korzyści finansowe, uświadamiające oraz środowiskowe.

• Przegląd energetyczny budynku – jest to proces podczas, którego ustalana jest ilość budynków, w których zostanie wdrożony system i typ urządzeń pomiarowych oraz możliwości ich zainstalowania.

• Proces przedstawienia oferty współpracy i podpisanie umowy.

• Instalacja liczników i czujników – wykwalifikowany zespół instalatorów wykonuje instalację kontrolno-pomiarową wraz z urządzeniami pomiarowymi. Instalacja nie ingeruje w inne systemy i instalacje budynku oraz jego działanie.

• Wdrożenie systemu KAPE Monitoring – podczas tego działania zostaje zainstalowany rejestrator oraz urządzenia do transmisji danych, zostają przydzielone dostępy do systemu dla wskazanych użytkowników oraz zostaje przeprowadzone szkolenie dla użytkowników z zakresu korzystania z aplikacji KAPE Monitoring.

• Monitoring i analiza zużycia mediów – system rejestruje i archiwizuje dane o zużyciu energii w budynku, które są prezentowane przy wykorzystaniu dedykowanego interfejsu na wykresach w aplikacji i w zestawieniach tabelarycznych. Użytkownicy otrzymują też rekomendacje w jaki sposób zmniejszyć konsumpcję energii.

• Raportowanie wygenerowanych oszczędności – po okresie 6 miesięcy zostaje przygotowany przez ekspertów KAPE raport zawierający podsumowanie działania systemu, sumaryczne zużycia energii oraz kolejne rekomendacje dla użytkowników. Ponadto możliwe jest generowanie zestawień i porównań w celach informacyjnych i sprawozdawczych.

Więcej o aplikacji KAPE monitoring na naszej stronie:

https://www.kape.gov.pl/page/kape-monitoring

Polskie cele ochrony klimatu, określone w „Krajowym planie na rzecz energii i klimatu na lata 2020-2030" zakładają 14% udział OZE w transporcie, co wzmocni proces obniżania emisyjności polskiej gospodarki. Samorządy mają obowiązek wymiany transportu na niskoemisyjny. W tym celu mogą skorzystać z dofinansowania inwestycji z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Od teraz jednostki JST mogą również skorzystać z możliwości dofinansowania prac przygotowania inwestycji ze środków pochodzących z programu ELENA, nadzorowanego przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) w ramach programu Horyzont 2020.

Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. zaprasza przedstawicieli samorządów do współpracy przy projekcie "Krajowy Integrator samorządowych inicjatyw rozwoju zeroemisyjnego publicznego transportu zbiorowego napędzanego wodorem". KAPE pomaga uzyskać dofinansowanie aż do 70% na działania przedinwestycyjne (pozostałe 30% JST musi pokryć z własnych środków)

Pełen zakres proponowanych działań zakłada:

• Bezpośrednią współpracę z samorządami, które są odpowiedzialne za transport publiczny podczas całego procesu inwestycyjnego (rozmowy i negocjacje)
  ✔ w zakresie zakupu taboru,
  ✔ w zakresie stacji tankowania

• Wstępną ocenę potencjalnych projektów inwestycyjnych,

• Analizy techniczno-ekonomiczne,

• Studium wykonalności,

• Montaż finansowy, we współpracy z instytucją finansującą,

• Przygotowanie wniosku o dofinansowanie inwestycji,

• Nadzór nad projektowaniem.
  

 

Co proponujemy w ramach współpracy na linii KAPE S.A. - JST?

Czego potrzebujemy?

• Pisemnej wstępnej deklaracji JST przystąpienia do projektu „Integrator ..." planującymi zakup pojazdów i/lub inwestycje w stacje tankowania,

• Danych ankietowych do identyfikacji zakresu oraz oszacowania wartości poszczególnych inwestycji,

• Spotkań i rozmów z władzami JST,

• Listów intencyjnych na etapie składania wniosku do Programu ELENA.

PROPONOWANY HARMONOGRAM DZIAŁANIA

Samorządy zainteresowane współpracą zapraszamy do kontaktu w celu poznania szczegółów projektu.

kape@kape.gov.pl

1 stycznia 2021 roku wszedł w życie kolejny zestaw przepisów związanych z oszczędnością energii i izolacyjnością cieplną budynków, zamieszczonych w warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie  (WT) [5]. Wymagania te ustalono już 2013 roku, wskazując na ich progresywny charakter, wyznaczający drogę dla budownictwa o niskim zapotrzebowaniu na energię. Ustanowione wówczas, docelowe wymagania efektywności energetycznej budynków wydawały się być bardzo ambitne, jednak ich wprowadzenie było konieczne dla wdrożenia dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) [1], która określiła w 2010 nowy standard budownictwa o niemal zerowym zapotrzebowaniu na energię, wymagany dla wszystkich wznoszonych budynków w Unii po 2020 roku. Argumentowano także, że poziom wymagań został ustalony w sposób optymalny pod względem kosztów, zapewniający równowagę między wymaganymi nakładami i kosztami energii zaoszczędzonymi w czasie eksploatacji budynku, a także że oczekuje się w kolejnych latach rozwoju technologii budowlanych, umożliwiających wznoszenie budynków o niskim zapotrzebowaniu na energię pierwotną. Po upływie 7 lat od ogłoszenia przepisów WT stwierdzić można, że bariera technologiczna realizacji budynków o niskim zużyciu energii jest niewielka. Materiały, urządzenia i sposoby wznoszeniu budynków, dzięki którym potrzebuje on niewielkiej ilości energii do jego prawidłowego funkcjonowania są znane i dostępne rynkowo. W artykule przedstawiono przegląd rozwiązań, których konfiguracja umożliwia spełnienie wymagań wchodzących w życie od 1 stycznia 2021 r. (WT2021) na przykładzie referencyjnego budynku mieszkalnego wielorodzinnego. Do analizy wybrano ten rodzaj budynku, ponieważ ich realizacja wg nowych wymagań wzbudza największe emocje i krytykę, szczególnie w odniesieniu do wskaźnika zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej (EPH+W).

Charakterystyka budynku referencyjnego
Analizie poddano warianty konfiguracji rozwiązań instalacyjnych, opisane w tabeli 1. Wpływ poszczególnych wariantów dla kolejnych nośników energii wykorzystywanych w budynku (opcji) oceniono poprzez pryzmat wskaźnika nieodnawialnej energii pierwotnej EP, którego maksymalny poziom dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych przepisy WT2021 określają na 70 kWh/(m2·rok).

Tabela 1. Warianty wykonania budynku poddane analizie

Wariant	Opis
grawit	wentylacja grawitacyjna, źródło ciepła i c.w.u. wg nośnika energii
grawit+kol	wentylacja grawitacyjna, kolektory słoneczne o powierzchni 129 m2 i średnim rocznym uzysku energii równym 450 kWh/m2, źródło ciepła i uzupełniające c.w.u. wg nośnika energii
wyw	wentylacja mechaniczna wywiewna z osłabieniem nocnym strumienia powietrza, źródło ciepła i c.w.u. wg nośnika energii
mech	wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna z odzyskiem ciepła o sprawności 75%, źródło ciepła i c.w.u. wg nośnika energii
mech+kol	wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna z odzyskiem ciepła o sprawności 75%, kolektory słoneczne o powierzchni 129 m2 i średnim rocznym uzysku energii równym 450 kWh/m2, źródło ciepła i uzupełniające c.w.u. wg nośnika energii
mech+PV	wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna z odzyskiem ciepła o sprawności 75%, instalacja fotowoltaiczna o mocy 20 kW funkcjonująca w systemie prosumenckim, źródło ciepła i c.w.u. wg. nośnika energii

• Ciepło z miejskiej sieci ciepłowniczej

W przypadku zastosowania ciepła sieciowego z ciepłowni węglowej w żadnym z zaproponowanych wariantów nie udało się osiągnąć wymagań WT2021. Najniższe zapotrzebowanie na energię pierwotną wystąpiło w wariancie z wentylacją mechaniczną z odzyskiem ciepła i wykorzystaniem kolektorów słonecznych do przygotowania c.w.u. W przypadku zastosowania lepszej izolacji przegród, wymiennika do odzysku ciepła o wyższej sprawności lub instalacji PV (której zastosowanie ogranicza ilość miejsca na dachu, zajęta już kolektorami słonecznymi) wymagania mogłyby zostać osiągnięte. Dla opcji zasilenia budynku z sieci ciepłowniczej, zasilanej ciepłem ze źródła i niskim współczynniku wi (np. z kogeneracji) wymagania WT jest o wiele łatwiej spełnić. W przypadku, gdy nieruchomość na której będzie wniesiony budynek ma dostęp do sieci ciepłowniczej zasilanej niskoemisyjnym źródłem, spełnienie wymagań WT2021 nie będzie wyzwaniem i nie będzie powodowało wysokich dodatkowych nakładów inwestycyjnych. Dostępne źródło ciepła dla budynku i jego emisyjność może być zatem od 2021 r. jednym z kryteriów wyboru nieruchomości przeznaczonej pod inwestycję deweloperską. Niestety, 80% systemów ciepłowniczych w Polsce należy do grupy systemów nieefektywnych [7], a podłączenie odbiory końcowego do takiego systemu przenosi na niego ciężar redukcji oddziaływania ogrzewnictwa na środowisko.
[1] Efektywny system ciepłowniczy i chłodniczy oznacza system ciepłowniczy lub chłodniczy, w którym do produkcji ciepła lub chłodu wykorzystuje się w co najmniej 50 % energię ze źródeł odnawialnych, lub w co najmniej 50 % ciepło odpadowe, lub w co najmniej 75 % ciepło pochodzące z kogeneracji, lub w co najmniej 50 % wykorzystuje się połączenie takiej energii i ciepła [2].

• Gaz ziemny

Ogrzewanie i przygotowanie budynku gazem ziemnym w każdym z zaproponowanych wariantów oznacza przekroczenie wymagań WT2021 w odniesieniu do wskaźnika EP. Redukcja EP do poziomu poniżej 70 kWh/(m2·rok) będzie najłatwiejsza w konfiguracji instalacyjnej budynku z wykorzystaniem kolektorów słonecznych służących do przygotowania c.w.u. oraz wentylacji z odzyskiem ciepła i paneli fotowoltaicznych. Wymagać to będzie jednak zwiększenia mocy instalacji OZE (a nie zawsze jest na to miejsce na dachu obiektu), zwiększenia izolacyjności cieplnej i poprawy szczelności powietrznej budynku, do poziomu wymagań budownictwa pasywnego.
Wykorzystanie gazu ziemnego jako źródła ciepła i c.w.u. może okazać się opcją droższą inwestycyjnie w stosunku do ciepła miejskiego, pod warunkiem dostępności niskoemisyjnej ciepłowni lub elektrociepłowni. Powodem jest koniczność zastosowania w tym przypadku większej mocy OZE i lepszej izolacji cieplnej obudowy budynku. Podkreśla się jednak, że większa moc źródeł OZE i wyższa izolacyjność cieplna przegród to nie tylko dodatkowe koszty inwestycyjne, ale także niższe koszty eksploatacyjne w trakcie wieloletniego użytkowania obiektu.

• Biomasa

Biomasa jest jednym z powszechnie dostępnych odnawialnych nośników energii, które mogą być wykorzystanie na cele grzewcze budynków. Charakteryzuje się ona niskim współczynnikiem nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej wi równym 0,20. Oznacza to, że na każdą 1 kWh energii wytworzonej w źródle zasilanym biomasą, zużywane jest 0,20 kWh nieodnawialnej energii pierwotnej, która jest przedmiotem wymagań określonych w WT. W każdej konfiguracji zaproponowanych rozwiązań instalacyjnych budynku, spełni on wymagania WT2021 jeżeli będzie ogrzewany źródłem wykorzystującym biomasę. Co więcej, otrzymane wyniki zapotrzebowania na EP są o wiele niższe niż maksymalny poziom wymagań równy 70 kWh/(m2·rok).
Z wykorzystaniem biomasy jako podstawowego nośnika energii związane jest jednak kilka wad i niedogodności, które należy podkreślić:

- Konieczność obsługi źródła ciepła. Kotły na biomasę posiadają automatyczne podajniki paliwa i jego zasobniki, pozwalające na ciągłą pracę przez kilka dni bez uzupełnienia, jednak stan zasobnika należy kontrolować i co pewien czas uzupełniać paliwo

- Należy pamiętać o regularnym czyszczeniu kominów, wykonywanym nie rzadziej niż cztery razy w roku [6].

- Podajniki paliwa są elementami mechanicznymi, dlatego ulegają awariom częściej, niż kotły na paliwo ciekłe.

- Konieczność przeznaczenia pomieszczenia na skład paliwa.

- Biomasa, mimo iż jest zaliczana do odnawialnych źródeł energii, jest źródłem wysokiej emisji pyłów i dwutlenku węgla, wyższej nawet niż węgiel kamienny czy brunatny. Jeżeli jest ona spalana w miejscowych źródłach ciepła powoduje powstawanie smogu. Nie jest to zatem czyste źródło ciepła dla budynków mieszkalnych.

• Powietrzna pompa ciepła

Wykorzystanie powietrznej pomy ciepła, wbrew oczekiwaniom, nie umożliwiło spełnienia wymagań WT2021 w żadnym z analizowanych, podstawowych wariantów. Główną przyczyną jest przyjęcie dość niskiego współczynnika sezonowej efektywności energetycznej wytwarzania ciepła SCOP (2,70), który jest rekomendowany przez przepisy. Dopuszczają one jednak stosowanie współczynników podawanych przez producentów urządzeń, dlatego powinny być one szczegółowo analizowane pod względem kryterium SCOP. Wymagania WT2021 dla powietrznej pompy ciepła zostały spełnione wyłącznie w wariancie z wentylacją z odzyskiem ciepła i instalacją paneli fotowoltaicznych o maksymalnej dopuszczalnej dla mikroinstalacji mocy 50 kWp. Tak duża instalacja fotowoltaiczna wymaga jednak co najmniej około 700 m2 powierzchni o odpowiednim nasłonecznieniu, niedostępnej w przypadku analizowanego obiektu. Charakteryzując pompę ciepła jako źródło energii do ogrzewania i przygotowania c.w.u. należy wspomnieć o:

- konieczności zastosowania instalacji niskotemperaturowej systemu centralnego ogrzewania, z uwagi na wysoką wrażliwość współczynnika SCOP na temperaturę czynnika grzewczego. Instalacja niskotemperaturowa oznacza większe średnice przewodów rozprowadzających ciepło, większą powierzchnię grzejników konwektorowych lub konieczność wykorzystania ogrzewania płaszczyznowego;

- wykorzystywanych czynnikach roboczych w urządzeniu, których rodzaj i ilość determinować będzie częstotliwość i koszt przeglądów;

- minimalnej temperaturze pracy dla dolnego źródła i sprawności COP urządzenia w tych warunkach. W wielu przypadkach może okazać się, że niezbędne będzie wykorzystanie dodatkowego, szczytowego źródła ciepła;

- jeżeli udział paneli PV w stosunku do zapotrzebowania na energię elektryczną do napędu pompy ciepła będzie niewielki, może być ona droższym eksploatacyjnie źródłem energii dla budynku w porównaniu do np. gazu ziemnego. Wynika to z wysokich cen energii elektrycznej, które będą rosnąć w kolejnych latach z uwagi na stan i emisyjność elektroenergetyki w Polsce.

Podsumowanie
Przepisy dotyczące oszczędności energii i izolacyjności cieplnej budynków jakie weszły w życie od 1 stycznia 2021 r. są ewolucją sektora w kierunku budownictwa o niemal zerowym zużyciu energii. Kierunek ten został wskazany już w 2010 r. dlatego nie powinien być szokiem dla inwestorów i branży. Spełnienie wymagań WT 2021 będzie wymagało stosowania odnawialnych źródeł energii w każdej inwestycji budowlanej, optymalizacji stosowanych rozwiązań materiałowych i technicznych, a także zwrócenia szczególnej uwagi na dostępne dla danej lokalizacji nośniki energii. Ciężar związany ze spełnieniem nowych przepisów spada szczególnie na te lokalizacje nieruchomości, które nie mają dostępu do niskoemisyjnych źródeł ciepła sieciowego lub odpowiedniego napromieniowaniu energią słoneczną. 

Autor: Piotr Krysik, Dział Budownictwa KAPE

Pełną wersję artykuły znajdziecie Państwo na stronie:

http://energia0.pl/rozwoj-zrownowazony/budownictwo/item/827-wt-2021

Bibliografia
1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (L 153/13 z 18.06.2010).
2.  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej (L 315/1 z 14.11.2012).
3.  Projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, Rządowe Centrum Legislacji, https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12340250/katalog/12737139#12737139 (dostęp: 23.12.2020).
4.   Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej (Dz.U. 2015 poz. 376 z późn. zm.)
5.   Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065 z późn. zm.).
6.   Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719 z późn. zm.).
7.   Rubczyński A., Czas na ciepłownictwa, Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa 2019.

Na zlecenie Gminy Widawa zaprojektowaliśmy nowoczesną salę sportową w standardzie pasywnym o bardzo niskim zapotrzebowaniu na energię do ogrzewania i wentylacji. Uzyskaliśmy pozwolenie na budowę oraz zakończyliśmy prace nad projektem wykonawczym. Zaprojektowana sala sportowa to budynek na planie prostokąta, parterowy, połączony łącznikiem z istniejącym budynkiem szkoły. Oprócz wielofunkcyjnych boisk z trybunami, budynek posiada siłownię – salę fitness oraz wyposażony jest w zaplecze techniczno-sanitarne ( pomieszczenia gospodarcze, techniczne, magazyny,  szatnie z prysznicami i toaletami), a także pomieszczenia dla trenerów. Będzie to nowoczesny obiekt przyjazny dla środowiska i człowieka . Przeznaczony dla różnych grup użytkowników - uczniów szkoły oraz mieszkańców Gminy Widawa. Co więcej jest całkowicie przystosowany dla osób z niepełnosprawnościami. Nowy obiekt wniesie dodatkową wartość dla gminy jako atrakcyjne miejsce do aktywnego spędzania czasu, integrując miejscową społeczność i wpływając pozytywnie na jakość życia.

Sala sportowa w Chociwiu została w pełni zaprojektowana w oparciu o proekologiczne rozwiązania. Jednym z podstawowych celów projektowych było stworzenie energooszczędnej bryły, czyli prostej i zwartej, która wpłynie na obniżenie kosztów eksploatacji budynku. Zastosowane rozwiązania techniczne umożliwiają także obniżenie emisji szkodliwych substancji (m.in. gazów cieplarnianych) oraz ograniczenie zużycia energii w trakcie użytkowania budynku. Zastosowane rozwiązania technologiczne zapewniają również wysoki komfort i zdrowe środowisko dla użytkowników – instalacja wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z rekuperacją sterowaną sensorami stężenia dwutlenku węgla zapewni optymalną jakość powietrza oraz komfort termiczny. Ze względu na ograniczenie zużycia energii budynek nie posiada aktywnego systemu chłodzenia lecz zastosowano gruntowy wymiennik ciepła, który będzie powodował obniżenie temperatury w najbardziej upalne dni. Aby przeciwdziałać przegrzewaniu, spowodowanym nadmiernym nasłonecznieniem, zastosowano zewnętrzne żaluzje sterowane przez system BMS. Umożliwi on ponadto optymalne sterowanie pracą urządzeń w instalacjach oraz zarządzaniem zużycia energii. Na dachu budynku zaprojektowano instalację fotowoltaiczną, która w znacznym stopniu pokryje zapotrzebowanie nowego obiektu oraz istniejącej szkoły.

Inwestor: Gmina Widawa
Lokalizacja: Chociw, gmina Widawa, woj. Łódzkie
Parametry budynku: 

• powierzchnia zabudowy – 1080,9m2,

• powierzchnia netto – 944m2,

• kubatura brutto – 8771,34m3.

Status projektu: wydane pozwolenie na budowę, zakończony projekt wykonawczy

Artykuł przedstawia zasady współpracy w ramach programu wsparcia małych i średnich Przedsiębiorstw Energetyki Cieplnej oferowanego przez Krajową Agencję Poszanowania Energii (KAPE). KAPE została wybrana do realizacji programu ELENA (ang. European Local Energy Assistance) jako tzw. Beneficjent Końcowy i pełni rolę Krajowego Integratora Projektów Inwestycyjnych (KIPI) i jest dysponentem grantów na pomoc techniczną.

Stan obecny i perspektywy zmian w ciepłownictwie w Polsce
Zapewnienie komfortu cieplnego stanowi podstawową potrzebę społeczeństwa, która nierozerwalnie wiąże się z problem zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery, zarówno w postaci niskiej (budynki jednorodzinne) jak i wysokiej emisji (ciepłownictwo systemowe).
Ciepłownictwo jest jednym z najistotniejszych sektorów przemysłowych gospodarki, o podstawowym znaczeniu dla społeczeństwa w polskich warunkach klimatycznych. Ciepło systemowe zaspokaja prawie 1/4 zapotrzebowania na ciepło w Polsce. Ciepło jest przede wszystkim wykorzystywane przez gospodarstwa domowe, ale również na potrzeby przemysłu i budownictwa, handlu, usług oraz budynków użyteczności publicznej. W 2019 r. sprzedano 191,2 tys. TJ energii cieplnej, z czego na potrzeby ogrzewania budynków mieszkalnych 148,6 tys. TJ (77,7%). Około 188,4 tys. TJ (98,6%) energii cieplnej sprzedano mieszkańcom miast, w tym około 146,8 tys. TJ na potrzeby ogrzewania budynków mieszkalnych. Najwięcej energii cieplnej na cele grzewcze zostało wyprodukowane przy wykorzystaniu paliwa stałego (73,9%), w następnej kolejności gazu (25,1%) oraz paliw olejowych (1,0%); (źródło: Gospodarka energetyczna i gazownictwo w Polsce w 2019 r – GUS).

Małe przedsiębiorstwa energetyki cieplnej stanowią niedoinwestowaną grupę wśród przedsiębiorstw energetycznych. Z powodu ograniczonego zasięgu sieci zyski PEC nie pozwalają na duże inwestycje w infrastrukturę. Wykonywanie jedynie napraw i modernizacji często jest niewystarczające do osiągnięcia optymalnej pracy systemu.
Najistotniejsze przeszkody blokujące modernizację źródeł ciepła wskazane przez przedstawicieli PEC, z którymi współpracujemy, to:

• brak środków finansowych na wykonywanie działań przedinwestycyjnych związanych z modernizacją systemów ciepłowniczych,

• brak wiedzy o dostępnych programach finansowych,

• ograniczona możliwość zaciągania zobowiązań finansowych (limity zadłużenia gmin, podwyższenie taryfy itp.),

• brak doświadczenia pozwalającego na wygenerowanie wniosków na działania w zakresie efektywności energetycznej,

• brak środków na wkład własny,

• brak pełnej, usystematyzowanej wiedzy nt. wymagań związanych z koniecznością spełnienia wymagań klimatycznych (obecnych i planowanych),

• brak doświadczenia w zakresie nadzoru nad realizacją inwestycji modernizacji lub wymiany źródeł ciepła,

• nadwyżki mocy zainstalowanej w obecnie eksploatowanych źródłach.

Wielkim wyzwaniem dla ciepłownictwa w Polsce jest konieczność dostosowania branży do wymagań scharakteryzowanych poniżej.

Dyrektywa MCP
Dyrektywa MCP (ang. Medium Combustion Plants) to akt prawa ustanowiony przez Parlament Europejski i Radę (UE) 2015/2193 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza ze średnich obiektów energetycznego spalania (tzw. Dyrektywa MCP). Ma ona zastosowanie do obiektów energetycznego spalania o nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 1 MW i mniejszej niż 50 MW (zwanych dalej średnimi obiektami energetycznego spalania), niezależnie od rodzaju wykorzystywanego przez nie paliwa.

Dyrektywa określa wymagania dla średnich obiektów energetycznego spalania, w tym:

• obowiązek objęcia obiektów pozwoleniami lub rejestracją,

• dopuszczalne wielkości emisji,

• wymagania dotyczące monitorowania emisji.

Dopuszczalne wielkości emisji ujęte w dyrektywie nie mogą być przekroczone:

• od 1 stycznia 2025 r. – dla istniejącego źródła o nominalnej mocy cieplnej większej niż 5 MW,

• od 1 stycznia 2030 r. - dla istniejącego źródła o nominalnej mocy cieplnej nie większej niż 5 MW,

• od 20 grudnia 2018 r. - dla nowego źródła.

 
System efektywny energetycznie
Efektywny energetycznie system ciepłowniczy lub chłodniczy to system, w którym do wytwarzania ciepła lub chłodu wykorzystuje się co najmniej w:

• 50% energię z odnawialnych źródeł energii, lub

• 50% ciepło odpadowe, lub

• 75% ciepło pochodzące z kogeneracji, lub

• 50% połączenie energii i ciepła, o których mowa w pkt 1–3.

Na temat systemów efektywnych energetycznie mówią:

• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 10/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE;

• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego I Rady (UE) 20182002 z dnia 11 grudnia 2018 r. zmieniająca dyrektywę 201227UE w sprawie efektywności energetycznej.

Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej z 2014 r. dozwolona pomoc państwa w obszarze środowiska i energii jest możliwa tylko wtedy, jeśli projekt spełnia kryteria systemu efektywnego energetycznie.

System EU ETS
Dużą wpływ na cenę ciepła ma unijny system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych EU ETS (ang. European Union Emission Trading System). W ramach tego mechanizmu zachęcającego do redukcji emisji CO2, zakłady zobligowane są do zakupu uprawnień do emisji równej ilości ton CO¬2 wyemitowanej w danym roku. Część uprawnień jest przydzielanych nieodpłatnie i zależy ona od ilości produkowanego ciepła i zmniejsza się z każdym rokiem aż do zera w roku 2030. Systemem EU ETS objęte są źródła ciepła o mocy znamionowej powyżej 20 MW. Na rysunku poniżej przedstawiono zmianę cen uprawnień do emisji CO2 w ciągu ostatnich pięciu lat.

Zmiana ceny uprawnień do emisji CO2 w ramach systemu EU ETS

Europejski Zielony Ład
W grudniu 2019 roku Komisja Europejska zaprezentowała pierwsze informacje na temat Europejskiego Zielonego Ładu (ang. European Green Deal), który ma doprowadzić do osiągnięcia neutralności klimatycznej przez Unię Europejską do roku 2050. Składać się on będzie z zestawu dyrektyw i instrukcji dotyczących różnych działów gospodarki związanych z klimatem, będzie skupiał się na znacznym ograniczeniu emisji oraz będzie wspierał rozwój tzw. zielonych technologii, mających na celu ochronę środowiska naturalnego na kontynencie. Może się to wiązać ze zwiększeniem się cen uprawnień do emisji gazów cieplarnianych oraz dalszym zaostrzeniem standardów emisyjnych.

Poniżej wymienione zostały wybrane inne jeszcze obowiązujące lub planowane dokumenty dotyczące klimatu:

• Pakiet na rzecz Klimatu,

• Plan inwestycyjny na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu,

• Plan w zakresie celów klimatycznych na 2030 r,

• „Fala renowacji”,

• Nowa strategia UE w zakresie przystosowania do zmiany klimatu,

• Czysta planeta dla wszystkich: Europejska długoterminowa wizja strategiczna dobrze prosperującej, nowoczesnej, konkurencyjnej i neutralnej dla klimatu gospodarki,

• Pakiet „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków”,

• Dyrektywa IED,

• rewizja m.in. dyrektywy systemu handlu emisjami ETS, dyrektywy OZE, dyrektywy efektywności energetycznej, dyrektywy o opodatkowaniu energii,

• propozycja strategii Sprawiedliwej Transformacji,

• propozycja mechanizmu stymulującego działania termomodernizacyjne w sektorze budownictwa.

Kryteria wyboru wariantu modernizacji źródła ciepła
Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania klimatyczne przy podejmowaniu decyzji dotyczącej wyboru wariantu modernizacji zakładu ciepłowniczego, decydenci powinny brać pod uwagę nie tylko wskaźniki ekonomiczne takie jak NPV (Net Present Value), IRR (Internal Rate of Return) czy LCoH (Levelized Cost of Heat), ale również nowe strategie Unii Europejskiej, które mogą znacznie utrudnić funkcjonowanie lub wręcz doprowadzić do zamknięcia w przyszłości przedsiębiorstw opartych na spalaniu paliw kopalnych.

---

Program ELENA
Program ELENA (European Local Energy Assistance) jest inicjatywą Komisji Europejskiej realizowaną przez Europejski Banku Inwestycyjny w ramach programu Horyzont 2020. ELENA zapewnia dotacje (granty) na pomoc techniczną skoncentrowaną m.in. na wdrażaniu programów efektywności energetycznej i rozproszonej energii odnawialnej.
ELENA jest europejskim instrumentem pomocy technicznej i oferuje granty w celu przyspieszenia przygotowania programów inwestycyjnych w dziedzinie energii i zmian klimatycznych.
ELENA jest częścią zakrojonych na szerszą skalę działań Europejskiego Banku Inwestycyjnego, mających na celu realizację zadań Unii Europejskiej w zakresie polityki klimatycznej i energetycznej. Krajowa Agencja Poszanowania Energii została wybrana do realizacji programu ELENA jako tzw. Beneficjent Końcowy i pełni rolę Krajowego Integratora Projektów Inwestycyjnych (KIPI).

Ciąg dalszy dotyczący m.in. możliwości pozyskania wsparcia na modernizację źródeł ciepła, w kolejnym newsletterze KAPE.